Có thể nói ngay rằng, với những tiến bộ của công nghệ làm loa ngày nay, việc chế tác các mẫu loa âm tường không còn thua kém bao nhiêu so về chất lượng âm thanh với loa cột hoặc bookshelf truyền thống. Có rất nhiều mẫu loa về hình dáng cũng như chất lượng âm thanh. Đặc biệt có cả lọai dành cho audiophile. Trong số báo này chúng tôi nói về xu hướng tiêu dùng cho dòng loa âm tường, một vài đặc tính kỹ thuật, hướng dẫn mua sắm và kết thúc bằng một số mẫu loa tiêu biểu. 

Xu hướng thế giới

Hiện nay trên thế giới, xu hướng lắp đặt hệ thông loa âm tường ngày càng phổ biến. Theo tạp chí Home Cinema Choice, có đến 30% người xây nhà mới muốn lắp đặt hệ thống loa lọai này, tăng gấp ba lần so với thập niên 90. Điều đó chứng minh rõ nét xu hướng lựa chọn của đa người dùng thích sạch, ngăn nắp và sang trọng.

Cũng có thể nhìn nhận con số thống kê trên qua lượng hàng mà các hãng loa sản xuất. Nếu như thập niên trước, mỗi hãng thường chỉ có một mẫu loa cho dòng âm tường , thì giờ đây tỷ lệ có thể tính 70/30 hoặc 60/40. Cứ có một dòng loa cột truyền thống thì có một dòng loa tương đương dành cho loa âm tường. Ngay các hãng loa chuyên sản xuất dòng loa Hi-end cũng không né tránh chuyện này.

Bên cạnh các dòng loa Hi-end, họ cũng tranh thủ một vài mẫu âm tường. Nói gì thì nói, để tăng trưởng doanh số không cách gì khác hơn là phải đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm. 

Tại Việt Nam con số có thể thấp hơn rất nhiều. Không có thống kê chính thức, người viết bài phải làm hai khảo sát “ bỏ túi” nhưng cũng nắm được tình hình thực tế. Khảo sát thứ nhất là tham khảo tất cả các nhà cung cấp loa trong nước thì kết quả cho thấy, dòng loa âm tường chiếm rất ít trong tồn kho của họ. Theo các nhà cung cấp này, họ chỉ nhập hàng khi có đơn đặt hàng. Số đơn đặt hàng cho dòng sản phẩm này rất hiếm hoi. Khảo sát thứ hai là tìm xem trên các trang web bán hàng của hầu hết các nhà cung cấp loa, thì kết quả cũng cho thấy là dòng loa âm tường rất ít được chú trọng.

Như vậy đã có sự khác biệt quá lớn về xu hướng tiêu dùng cho dòng loa này. Tuy nhiên điều  gây bất ngờ là không phải  là người tiêu dùng Việt Nam không nắm bắt được “ thời thế” mà chính là do những yếu tố rất là chủ quan từ trong nước. Xin nêu ra đây:

Yếu tố thứ nhất thuộc về nguyên nhân “ đất chật người đông”. Diện tích nhà ở của cư dân Việt Nam rất ít. Hầu hết chỉ vài chục mét vuông cho một ngôi nhà có 4 người ở. Thường thì phòng khách cũng chính là phòng giải trí gia đình, có khi dùng làm phòng ăn. Người ta tận dụng tối đa diện tích tường để làm tủ kệ để đồ, nên ý tưởng gắn loa âm tường cho hệ thống xem phim nghe nhạc với họ là xa xỉ.

Nguyên nhân thứ hai chính là các nhà nhập khẩu không chú ý nhiều đến dòng loa này. Có lẽ họ cũng chưa thấy thị trường phát triển nên không tồn kho. Từ lý do đó, việc quảng bá cho dòng loa âm tường gần như không thấy xuất hiện trên bất kỳ phương tiện quảng cáo nào, ngay cả với trang web của công ty họ.

Nguyên nhân thứ ba là do đội ngũ thi công cho hệ thống loa vừa ít vừa không chuyên nghiệp. Khả năng tư vấn thi công tường nhà để bắt loa âm kém. Có những khách hàng xây nhà mới có nhu cầu bắt loa âm tường nhưng cũng khá ái ngại khi không biết phải chuẩn bị gì cho công trình của họ.

Những ưu điểm khi gắn loa âm tường . 

Ưu điểm rõ nhất là tiết kiệm được diện tích sàn nhà, trong điều kiện nhà ở chật hẹp như hiện nay. Với các kiểu nhà được thiết kế theo trường phái kiến trúc hiện đại, việc gắn loa âm tường thỏa mãn tiêu chí sạch và rõ ( clean and clear design), làm cho không gian nhà thông thoáng, gọn gàng, sạch đẹp. Giá thành của dòng loa  này không cao so với cùng dải với loa thùng. Một điều dù không quan trọng nhưng khá thú vị là khi ta nghe âm thanh phát ra từ bức tường hoặc có khi không thấy đâu là loa.

Những mặt hạn chế

Hạn chế đầu tiên có lẽ là khả năng sắm mới loa khi nhà đã hoàn thiện. Nếu như ta mua một đôi loa truyền thống có thể đặt dưới sàn và không bận tâm nhiều đến vấn đề lắp đặt, chạy dây, thì loa âm tường phải tính đến chuyện đục tường khóet lỗ, rồi chạy dây âm. Nói chung là xây nhà mới thì bắt loa âm khả thi hơn là nhà hoàn thiện.

Vì là loa âm tường nên thường cấu trúc loa thường là 2 đường tiếng. Cũng có những loa 3 đường tiếng nhưng, nhằm thỏa mãn tiêu chí thẩm mỹ cũng như phù hợp với tổng thể các đồ vật khác, nên người ta thiết kế đường kính loa con không lớn. Loa âm tường thường là không có thùng, nếu có thì về mặt kỹ thuật cũng là chỉ bảo vệ củ loa, nên việc tìm kiếm một một chất âm với đầy đủ và chính xác các tần số là điều không thể vì trong điều kiện thùng là không gian trống giữa hai vách thì các điều kiện âm học cho đúng chuẩn một thùng loa không đạt.

Những mặt hạn chế này cộng với các điều kiện nêu phần đầu bài viết là một trở ngại lớn cho phân khúc dòng loa này phát triển tại thị trường Việt Nam.

Một số điều cần biết khi chọn loa âm tường

Về nguyên lý họat động của loa âm tường và loa truyền thống không khác biệt. Chỉ có cấu trúc thùng loa thì thay vì bắt loa vào thùng gỗ thì loa âm tường dùng khỏang trống vách tường làm thùng. Điều này cũng có điểm tốt là âm bass sẽ mạnh hơn.

Bước đầu tiên để chọn mua một loại loa âm tường nào đó thì phải xem tình trạng nhà bạn hiện đã hòan thiện hay đang xây. Trong trường hợp nhà đang ở, đã hòan thiện, chúng tôi khuyên nên dùng loa treo tường ( on wall) hơn là loa âm tường. Sắp tới Nghe Nhìn sẽ có bài giới thiệu về dòng loa treo tường dùng nghe nhạc xem phim. 

Chọn các hãng loa nổi tiếng, đồng nghĩa với việc bảo đảm về chất lượng sản phẩm và âm thanh. Tham khảo các lọai loa có độ bền cao, nhất là gân nhún làm bằng cao su lọai tốt, treble dome màng loa bằng hợp chất titan hoặc nhôm.

Chọn loa dễ lắp đặt, lỗ khóa loại dog leg đã có vít sẳn trong loa, khi vặn khóa sẽ bật ra kẹp vào tường và siết chặt loa vào

Mặt lưới loa chọn lọai có thể tháo ra và sơn được, phòng khi ta muốn màu loa hợp với màu của tường nhà. Với cấu trúc tường nhà của Việt Nam và các nước Châu Âu, đặc biệt là Mỹ khác nhau, nên việc chọn loa khá kỹ càng và phải hiểu biết. Đối với loa surround nên chọn lọai có loa treble có thể xoay chỉnh được hoặc lọai lưỡng cực. Điều này rất quan trọng trong hệ thống loa 5.1 kênh.

Loa subwoofer có thể dùng lọai sub hơi ( passive subwoofer) cũng âm vào tường hoặc dùng sub điện ( active subwoofer) đặt sàn. Trong điều kiện tường nhà Việt Nam, chúng tôi khuyên nên dùng sub điện để sàn.

Nghe trước tại các cửa hàng, nếu cửa hàng nào demo đã bắt sẳn vào tường thì tốt nhất.

Vài yếu tố cơ bản làm tường cho loa 

Khác với tường nhà Việt Nam , tường nhà ( Drywall) của Mỹ có cấu trúc đa lớp và rỗng ruột. Nó được làm bằng tấm ván thạch cao bên trong, bên ngoài được đắp một lớp bê tông mỏng, giữa những miếng ván thạch cao và vách bê tông là những cột được đóng cách nhau 7cm là cấu trúc căn bản của vách tường . Ngoài ra giữa những cột  người ta gia cố thêm  lọai bông xốp cách ly (insulation)( 1). Nhờ kết cấu như vậy nên, cho dù nhà đã hoàn thiện, việc chẻ tường để bắt loa âm dễ dàng và âm thanh khá chuẩn. Trong khi đó tường nhà của Việt Nam ta có kết cấu thuần gạch, đá và bê tông xi măng nên khi nhà đang ở gần như không ai muôn lắp đặt loa âm tường. Vì lẽ đó chúng tôi xin có vài hướng dẫn cho hai trường hợp sau đây.

Tường nhà xây mới : Nếu nhà xây mới và có ý định gắn loa âm tường, ngay từ đầu ta nên nhờ thiết kế thêm vách phụ bằng thạch cao, cách tường khỏang 20-25cm. Nên làm xuơng gỗ chắc chắn để gia cố cho vách thạch cao, nhằm tránh cộng hường, rung lắc khi loa họat động. Định vị vị trí lắp loa để chừa chỗ khi bắt vào ( xem hình). Thông thường, nếu lấy LCD TiVi làm trung tâm thì hai loa chính nằm hai bên, loa centre nằm dưới, loa surround bắt vào tường hai bên tại vị trí ngồi xem.

Tường nhà cũ đã hoàn thiện : Nếu vì thích thú với hệ thống loa xem phim âm tường trong khi nhà đang ở, chúng ta cũng có thể làm vách gỗ song song với tường gạch cũ, xem như đây là bức tường giả để bắt loa âm tường vào. Hoặc cũng có thể làm tường thạch cao giống như xây nhà mới, nhưng như vậy rất phiền hà vì phải dọn đồ đạt đi và thi công cũng mất cả tuần lễ.

Các vấn đề khác như đi dây loa âm hoặc chọn dây loa chúng ta nên tư vấn thêm các chuyên viên tư vấn. Dây loa âm tường rất quan trọng vì khi đã chạy dây và xây tường xong rồi thì rất khó thay đổi. Tốt nhất là chọn lọai dây tốt  và nên thử trước khi cho đắp xi-măng lên.

Tóm lại, đối với dòng loa âm tường hiện nay, chúng tôi cho rằng rất thích hợp với các kiến trúc nhà hiện đại. Những biệt thự, nhà ở xây mới, nếu đủ rộng để có một phòng giải trí gia đình riêng, nên dùng dòng loa này với các lý do nêu trên, vừa tăng tín thẩm mỹ vừa hợp xu hướng. Tất nhiên so với các dòng loa hiend cao cấp hoặc các dòng loa cây chất lượng, dòng loa âm tường vẫn phải khiêm tốn thừa nhận các mặt hạn chế do đặc tính kỹ thuật tạo nên.  Tuy nhiên trong chừng mực nào đó, nó vẫn thỏa mãn nhu cầu nghe nhạc, xem phim với âm thanh thật sự ấn tượng.